تعادل مدارا و قاطعیت در تعامل حکومت اسلامی و مردم

چکیده یکی از ویژگی های اسلام به عنوان دین خاتم، تعادل همه جانبه است. از سوی دیگر، اجرای دستورات اسلامی در ابعاد اجتماعی، نیازمند تشکیل حکومت اسلامی است. بنابراین تعادل همه جانبه از ضروریات حکومت اسلامی بوده و آنچه در نحوه اعمال حاکمیت اسلامی ضروری می باشد، حفظ تعادل بین مدارا و قاطعیت است. مدارا به معنای تحمل و ملایمت با مخالفان و قاطعیت، به معنای واکنش مستحکم و به موقع نسبت به تخلف و اجرای قانون با استفاده از قدرتِ مشروع، بدون سازشکاری،در جهت تحقق عدالت می باشد.حفظ تعادل بین مدارا و قاطعیت، از عوامل استحکام و بقای حکومت اسلامی و پیشرفت و گسترش اسلام می باشد. چرا که مدارای مطلق با باطل امری غیر عقلانی است و در اسلام از مداهنه و سازش بیش از حد نهی شده است. بررسی ضرورت این تعادل در حکومت اسلامی نیازمند تبیین مدارا و قاطعیت و مصادیق آن از نظر قرآن کریم و روایات معصومین علیهم السلام می باشد. مدارا در متون اسلامی با مصادیقی همچون رفق، صفح، لین، سمح، حسن خلق و قاطعیت نیز با مصداق هایش نظیر شدت، خشم، غلظت و خشونت آمده است. علاوه بر تبیین مدارا و قاطعیت و مرز آنها، برای فهم الگوی تعادل مدارا و قاطعیت در تعامل حکومت اسلامی با مردم، نیاز به بررسی حکومت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و حکومت امیرالمومنین علی علیه السلام به عنوان اسوه و نمونه می باشد. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که مبنای رفتار در حکومت اسلامی بر اساس مدارا است، تا وقتی که چاره ای جز شدت عمل نباشد. هرگاه که تخلفی صورت گیرد و اعتقادات و حقوق مسلمانان و اسلام در معرض تهدید باشد و مدارا و سازش ضعف و زبونی تلقی شود، قاطعیت ملاک عمل خواهد بود. این خط مشی مدبّرانه، مهمترین الگوی تعادل میان مدارا و قاطعیت در حکومت اسلامی می باشد. کلیدواژه : تعادل، مدارا، قاطعیت، حکومت اسلامی، قرآن، حدیث